Pojawiła się w obecnej wersji, w XVI wieku i już w roku 1587 została zatwierdzona przez Kościół. Jej przyjęty tekst pochodził z sanktuarium w Loreto, w Italii, gdzie przyjął się przypuszczalnie w XV wieku, być może skopiowany z jakiegoś manuskryptu. Jednakże zwyczaj obdarzania Matki Bożej różnymi zaszczytnymi tytułami jest znacznie starszy i sięga starożytności. Znajdziemy je w przypisywanych św. Ildefonsowi, biskupowi Toledo z VII wieku, wielkiemu czcicielowi Matki Bożej, autorowi traktatu o Jej Świętym Dziewictwie kazaniach o Wniebowzięciu (tzw. Sermones dubii). Beata Dei Genitrix (Święta Boża Rodzicielko), Virgo gloriosa (Panno chwalebna), Virgo clarissima (Panno najjaśniejsza), Velut columba (Jak Gołębica), Pulchra ut luna (Piękna jak księżyc), Electa ut sol (Jak słońce wybrana), Cedrus Libanii (Cedrze Libanu), Mater Domini (Matko Pana), Virgo prudens (Panno roztropna), Virgo pudicissima (Panno najczystsza), Virgo pulcherrima (Panno najpiękniejsza), Virgo fecunda (Panno owocna), Virgo de radice Jesse (Panno z korzenia Jesse) – te inne tytuły możemy spotkać w owych kazaniach. Kult maryjny szerzył się po Europie, bo podobną listę pochwał możemy znaleźć w datowanej na VIII stulecie irlandzkiej Leabhar Braec (poniższy tekst za)
O Wielka Maryjo, Mario, największa spośród Marii, Największa z niewiast, Królowo Aniołów, Pani Niebios, Niewiasto pełna łaski Ducha Świętego, Błogosławiona i najszczęśliwsza, Matko Wiecznej Chwały, Matko Kościoła w Niebie i na ziemi, Matko Miłości i odpuszczenia, Matko Złotej Światłości, Zaszczycie Niebios, Zwiastunko Pokoju, Bramo Niebieska, Szkatuło Złota, Posłanie Miłości i Miłosierdzia, Świątynio Boskości, Piękności dziewic, Pani narodów, Źródło ogrodów, Oczyszczenie win, Obmycie dusz, Matko sierot, Piersi niemowląt, Ucieczko nędznych, Gwiazdo morza, Służebnico Boga, Matko Chrystusowa, Przybytku Bóstwa, Piękna jak gołębica, Cicha jak księżyc, Lśniąca jak słońce, Niszczycielko niełaski Ewy, Odnowienie życia, Doskonałości niewiast, Pierwsza z dziewic, Ogrodzie zamknięty, Źródło zapięczetowane, Matko Boga, Panno wieczysta, Panno święta, Panno roztropna, Panno łagodna, Panno czysta, Świątynio Boga Żywego, Tronie Króla Wiecznego, Przybytku Ducha Świętego, Panno z korzenia Jessego, Cedrze z gór Libanu, Cyprysie z Syjonu, Różo szkarłatna w ziemi Jakuba, Płodna jak oliwka, Jak palma rosnąca, Chwalebna Nosicielko Syna, Światło Nazaretu, Chwało Jeruzalem, Piękności świata, Najszlachetniejsza z chrześcijan, Królowo życia, Drabino niebieska.
Jednakże tekst powyższy zachował się jedynie w późniejszych kopiach. Najstarszy zachowany manuskrypt litanii maryjnej pochodzi z Moguncji, z XII wieku (Letania de domina nostra Dei genitrice virgine Maria: oratio valde bona: cottidie pro quacumque tribulatione recitanda est). Rozpoczyna się ona od zwyczajowego błagalnego: Kyrie eleison, potem następują inwokacje do Trójcy Świętej, ale z tropami odnoszącymi się do Matki Bożej oraz wezwania rozpoczynające się Sancta Maria – Święta Maryjo np. Rosa martyrum (Różo męczenników), Praedicatio confessorum (Nauczanie wyznawców), Lilium virgunum (Lilio dziewic), Spes humilium (Nadziejo pokornych), Refugium pauperum (Ucieczko ubogich), Medicina infirmorum (Lekarstwo chorych), wreszcie prośby podobne do znajdujących się w Litanii do Wszystkich Świętych np. Ut ecclesiam suam sanctam pacificare, custodire, adunare et regere dignetur benedictus ventris tui fructus, ora mater virgo Maria. Litania kończy się wraz z Agnus Dei, ale ponownie z odniesieniami do Matki Bożej np. Agne Dei, filius matris virginis Mariae qui tollis peccata mundi, parce nobis Domine. Większą popularność zdobyła jednak krótsza litania, zachowana w kodeksie z końca XIII wieku, z Wenecji – krótkie pochwały Matki Bożej kończą się tu znajomym wezwaniem: módl się za mną/nami. Również laudacje zbliżają się do tych znanych z Litanii Loretańskiej: Matko nienaruszona, Świątynio Ducha Świętego, Pani Anielska, Gwiazdo niebieska, Bramo niebios, Matko Prawdziwej Rady. W Wenecji litanie tego typu zostały wprowadzone do miejscowego ceremoniału i były używane podczas procesji przebłagalnych oraz nabożeństw proszalnych. W rękopisie z 1-szej połowy XVI wieku, pochodzącym z Italii, zapewne starszej modlitwy, napotykamy wersję coraz bliższą obecnej Litanii Loretańskiej m.in. rozpoczynającej się wezwaniami Mater (Matko) oraz z grupą wezwań Regina (Królowo). Znajdziemy w nim również nowe wezwania: Causa nostrae laetitiae (Przyczyno naszej radości), Vas spirituale (Naczynie duchowne), które potem przeszły do Litanii Loretańskiej. Inne są bardzo podobne np. Refugium desperatorum (Ucieczko tych co w desperacji) czy Auxilium peccatorum (Wspomożenie grzesznych).
Jeśli chodzi o tekst litanii śpiewanej w Loreto zachował się druk z roku 1557 zatytułowany Litania Loretańska rozpowszechniany w krajach niemieckich a zatem oparty na tekście wcześniejszym. Wykazuje on nieznaczne różnice (pomijając dodane później wezwania) z zatwierdzonym potem tekstem m.in. Mater piisima zamiast Mater purissima oraz Mater mirabilis zamiast Mater admirabilis i posiada wezwanie Auxilium Christianorum.Tekst ten zdobywał popularność we Włoszech i w lipcu Roku Pańskiego 1587 papież Sykstus V w bulli Reddituri wydał dla niego aprobatę, zalecając propagowanie litanii wśród wiernych. W roku 1613 papież Paweł V nakazał śpiewanie Litanii Loretańskiej podczas nabożeństw porannych i wieczornych w soboty oraz w święta Najświętszej Marii Panny i ich wigilie w jednym z głównych kościołów Rzymu – bazylice Santa Maria Maggiore. W roku 1615 kapituła generalna Zakonu Kaznodziejskiego w Bolonii zarządziła jej odmawianie w klasztorach dominikańskich podczas sobotniej Liturgii Godzin po zwyczajowym Salve Regina. Jako zgromadzenie wykazujące wielkie nabożeństwo do Różańca Świętego dominikanie sprawili, że do litanii dodano wezwanie Regina Sacratissimi Rosarii, choć jego używanie przez cały Kościół zatwierdził dopiero „Papież Różańcowy” czyli Leon XIII w roku 1883. W XIX wieku w związku z ogłoszeniem dogmatu o Niepokalanym Poczęciu w litanii znalazło się także wezwanie Regina sine labe originali concepta. W roku 1903 Leon XIII dodał do Litanii wezwanie Mater boni consilii wzorowane na weneckim Mater veri consilii. W roku 1908 powód do radości mieli pozostający bez ojczyzny Polacy: papież Pius X zgodził się na używanie na koniec Litanii wezwania: Regina Regni Poloniae – Królowo Korony Polskiej, zmienione potem, gdy Polska stała się republiką na Regina Poloniae.
